Κυριακή, Ιανουαρίου 19, 2020
Aποδεικνύεται όχι μόνο από το εθνικό φρόνημα των πολιτών στα κατοικημένα νησιά ή την άποψη της Ελλάδας αλλά κι από διεθνείς Συνθήκες.
Το σύμπλεγμα της Μεγίστης συνιστά το ανατολικότερο σημείο του ελληνικού κράτους. Αποτελείται από 14 νησιά, νησίδες και βράχους, μεγαλύτερο εκ των οποίων είναι το Καστελόριζο, ένα νησί περίπου 500 κατοίκων (στις αρχές του 20ου αι. αριθμούσε 14.000 κατοίκους) που απέχει 72 μίλια από τη Ρόδο και 1,25 μίλια από τις τουρκικές ακτές. Αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα των Δωδεκανήσων και της Ελλάδας, γεγονός που αποδεικνύεται όχι μόνο από το εθνικό φρόνημα των πολιτών στα κατοικημένα νησιά ή την άποψη της Ελλάδας αλλά κι από διεθνείς Συνθήκες.
Η παρουσία Ελλήνων στα Δωδεκάνησα μαρτυρείται στην Ιλιάδα (Β 653-680) του Ομήρου, στον κατάλογο των ελληνικών πλοίων που πήραν μέρος στον Τρωικό πόλεμο. Παρά την κατοχή από διάφορους κατακτητές (Οθωμανούς, Ενετούς, Γάλλους, Ιταλούς, Γερμανούς, Βρετανούς), οι κάτοικοι διατήρησαν την ελληνική ταυτότητά τους. Δωδεκανήσιοι, μεταξύ των οποίων και Καστελοριζιοί, συμμετείχαν σε όλους τους εθνικούς αγώνες των Ελλήνων τόσο για την απελευθέρωση άλλων περιοχών της Ελλάδας όσο και για την ένωση του τόπου τους με τη μητέρα-πατρίδα. Οι προσπάθειές τους ευοδώθηκαν το 1947.
Οι Οθωμανοί κατέλαβαν τα Δωδεκάνησα το 1522. Μετά τον ιταλο-τουρκικό πόλεμο του 1911-12 περιήλθαν στην Ιταλία ως τη Συνθήκη του Ουσύ. Σύμφωνα με τον Ιταλό διοικητή, Τζοβάννι Αμέλιο, για στρατηγικούς λόγους δεν εστάλησαν ιταλικά στρατεύματα στο Καστελόριζο1. Μετά την απόβαση στο νησί 30 Κρητικών υπό τον Εμμανουήλ Δασκαλογιάννη την 1η Μαρτίου 1913, η τουρκική φρουρά παραδόθηκε χωρίς αντίσταση και υψώθηκε η ελληνική σημαία. Εντούτοις, δεν επήλθε η ένωση με την υπόλοιπη Ελλάδα και δυο χρόνια αργότερα το νησί πέρασε στα χέρια των Γάλλων.
Με τη Συνθήκη των Σεβρών, τα Δωδεκάνησα περιήλθαν στην Ιταλία. Σύμφωνα με το άρθρο 122, «η Τουρκία παραιτείται υπέρ της Ιταλίας παντός δικαιώματος και τίτλου επί των ακόλουθων νήσων: Αστυπάλαιας, Ρόδου, Χάλκης, Καρπάθου, Κάσου, Τήλου, Νισύρου, Καλύμνου, Λέρου, Πάτμου, Λειψούς, Σύμης και Κω, που κατέχονται τώρα από την Ιταλία, και των νησίδων των εξ αυτών εξαρτωμένων, καθώς και της νήσου Καστελλόριζου»2. Παράλληλα, όμως, υπεγράφη μυστική συμφωνία μεταξύ του Έλληνα πρωθυπουργού, Ελευθέριου Βενιζέλου, και του Ιταλού υπουργού Εξωτερικών, Τομάσο Τιτόνι, με την οποία τα Δωδεκάνησα (πλην της Ρόδου που θα παρέμενε για 5 έτη υπό ιταλική κυριαρχία) εκχωρούνταν στην Ελλάδα. Η Μικρασιατική καταστροφή ανέτρεψε την κατάσταση, οι Ιταλοί κατήγγειλαν τη συμφωνία και τα Δωδεκάνησα παρέμειναν υπό τον έλεγχό τους.
Με τη Συνθήκη της Λωζάννης, η Τουρκία παραιτήθηκε σαφώς οποιασδήποτε εξουσίας και δικαιώματος επί των Δωδεκανήσων. Συγκεκριμένα, το άρθρο 15, αποτελεί κατά λέξη επανάληψη του προαναφερθέντος άρθρου 122 της Συνθήκης των Σεβρών. Τα νησιά θεωρήθηκαν ιταλική κτήση με την ονομασία Ιταλικά Νησιά του Αιγαίου (IsoleItalianedell’ Egeo) και χαρτογραφήθηκαν από το Στρατιωτικό Γεωγραφικό Ινστιτούτο την περίοδο 1928-1933.
Ο Κωνσταντίνος Σβολόπουλος αναφέρει ένα χαρακτηριστικό γεγονός που επιβεβαιώνει την αδιαμφισβήτητη ιταλική κυριαρχία επί του Καστελόριζου. Ο Ιταλός κυβερνήτης των Δωδεκανήσων, CesareMariadeVecchi, είχε ζητήσει από την ιταλική ναυτιλιακή εταιρία «Adriatica» να αναφέρει ονομαστικά στο χάρτη του διαφημιστικού φυλλαδίου της μια σειρά νησιών και νησίδων, μεταξύ των οποίων και το Καστελόριζο, ως τμήμα των Δωδεκανήσων που αρχικά δεν αναγράφονταν λόγω παρερμηνείας από την εταιρία του ονόματος των Δωδεκανήσων (= 12 νησιά)3.
Εξαιτίας της αντίδρασης της Τουρκίας σχετικά με το καθεστώς ορισμένων νησίδων που περιβάλλουν το Καστελόριζο και της νησίδας Καρά Αντά (Αρκός), Άγκυρα και Ρώμη προσέφυγαν το 1929 στο Διαρκές Δικαστήριο Διεθνούς Δικαιοσύνης (PermanentCourtofInternationalJustice). Εντούτοις, δεν υπήρξε κάποια απόφαση διότι οι δυο χώρες προχώρησαν σε συμφωνία στις 4 Ιανουαρίου 1932 με την οποία οριοθετήθηκε η θαλάσσια περιοχή ανάμεσα στο Καστελλόριζο και τις τουρκικές ακτές της Ανατολίας και καθορίστηκε το καθεστώς της Καρά Αντά που δόθηκε στην Τουρκία. Χαράχθηκε μια οριοθετική γραμμή από το Καστελόριζο ως τη Ρόδο, γεγονός που συν τοις άλλοις καταδεικνύει ότι το Καστελόριζο είναι και γεωγραφικώς συνδεδεμένο με τα Δωδεκάνησα4. Έκτοτε, το καθεστώς της ιταλικής κυριαρχίας δεν αμφισβητήθηκε από την Τουρκία.
Στο Άρθρο 3, η Τουρκία «αναγνωρίζει την κυριαρχία της Ιταλίας πάνω στις νησίδες που βρίσκονται μέσα στη ζώνη την καθοριζόμενη από μια περιοχή που θα έχει ως κέντρο τον τρούλο της Εκκλησίας της πόλης του Καστελόριζου και ως ακτίνα την απόσταση μεταξύ του αναφερόμενου κέντρου και του Ακρωτηρίου Αγ. Στεφάνου, δηλαδή: Ψωράδια, Πολύφαδος, Αγ. Γεώργιος (2 νήσοι αναφερόμενοι στον αγγλικό χάρτη Νο 236, Άγ. Γεώργιος, αυτή στα νότια κι Αγρελαία αυτή στα Βόρεια), Ψωμί (Στρογγυλό, αγγλικός χάρτης 236), Κουτσουμπόρα (Κουτσούμπας), (Βράχοι) Μαύρο Πινάκι, Μαύρο Ποϊνι. Εκτός από τις νησίδες τις περιλαμβανόμενες στην ανωτέρω περιφέρεια, οι νησίδες Άγ. Γεώργιος (Ρω), Δραγονέρα, Ρως και Υψηλή (Στρογγυλή) θα ανήκουν επίσης στην Ιταλία»5. Στο άρθρο 4 συμπληρώνεται ότι «όλες οι νησίδες και οι βράχοι που βρίσκονται στις δυο πλευρές της οριοθετικής γραμμής των υδάτων όπως ορίζεται με την παρούσα Συνθήκη και των οποίων τα ονόματα, είτε αναφέρονται είτε όχι, ανήκουν στο Κράτος στου οποίου την κυριαρχία βρίσκεται η ζώνη όπου βρίσκονται οι ανωτέρω νήσοι, νησίδες και βράχοι». Στο άρθρο 5 αναφέρονται λεπτομερώς τα 51 σημεία από τα οποία διέρχεται η οριοθετική γραμμή της αιγιαλίτιδας ζώνης κι επικυρώνεται ότι όλα τα νησιά, οι νησίδες και οι βραχονησίδες του συμπλέγματος της Μεγίστης βρίσκονται στην ιταλική πλευρά.
Το 1943, οι Γερμανοί κατέλαβαν τα Δωδεκάνησα ενώ το 1945 ανέλαβε η Βρετανική Στρατιωτική Διοίκηση. Επιπλέον απτό αδιάψευστο τεκμήριο της ελληνικότητας των Δωδεκανήσων εν γένει αποτελεί το γεγονός ότι όλοι οι επίσημοι χάρτες και των τριών κατοχικών δυνάμεων (Ιταλίας- Γερμανίας- Βρετανίας) αποτυπώνουν τα ίδια όρια μεταξύ Δωδεκανήσων και Τουρκίας που ισχύουν ως σήμερα, με το σύμπλεγμα του Καστελλόριζου να βρίσκεται όχι στην υπό τουρκική κυριαρχία περιοχή αλλά στη δική τους, την οποία κληρονόμησε ως νόμιμη και καθολική διάδοχος η Ελλάδα με τη Συνθήκη των Παρισίων του 1947.
Τα σύνορα που διαμορφώθηκαν στη Διάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων προσδιορίζονται επακριβώς από βρετανικούς υδρογραφικούς χάρτες (BritishAdmiralty αρ. 236, 872, 1546), οι οποίοι δεν αφήνουν κανένα περιθώριο αμφισβήτησης της κυριότητας τόσο του Καστελλόριζου όσο κι άλλων νησιών, νησίδων και βραχονησίδων που τις τελευταίες δεκαετίες διεκδικεί η Τουρκία (π.χ. Ίμια, Καλόλιμνος). Μάλιστα, προς αποφυγή μελλοντικών αξιώσεων από την Τουρκία, ο Έλληνας εκπρόσωπος στην Πολιτική Επιτροπή της Διάσκεψης Ειρήνης, πρεσβευτής Ι. Πολίτης, απαρίθμησε ονομαστικά τα 14 μεγαλύτερα νησιά και ζήτησε να περιληφθεί διάταξη που να προβλέπει με ακρίβεια τα θαλάσσια σύνορα και τα χωρικά ύδατα της Τουρκίας6.
Με το άρθρο 14 της Συνθήκης Ειρήνης των Παρισίων «η Ιταλία εκχωρεί εις την Ελλάδα εν πλήρει κυριαρχία τις νήσους της Δωδεκανήσου τις κατωτέρω απαριθμούμενες, ήτοι: Αστυπάλαιαν, Ρόδον, Χάλκην, Κάρπαθον, Κάσον, Τήλον, Νίσυρον, Κάλυμνον, Λέρον, Πάτμον, Λιψόν, Σύμην, Κω και Καστελλόριζον, καθώς και τις παρακείμενες νησίδες»7. Η Τουρκία δεν εξέφρασε κάποια αντίρρηση επ’ αυτού. Αυτό το άρθρο , μάλιστα, αντικρούει τον ισχυρισμό της Τουρκίας ότι «η εγγύτητα στις τουρκικές αρχές αποτελεί κριτήριο για την ερμηνεία του όρου περί παρακείμενων νησίδων» όπως υποστηρίζει και ο Κων. Σβολόπουλος8.
Με το νόμο 518/1948 (ΦΕΚ Α-7/9.1.1948)«Περί προσαρτήσεως της Δωδεκανήσου εις την Ελλάδα», τα Δωδεκάνησα περιήλθαν και τυπικά στο ελληνικό κράτος. Η γεωγραφική θέση των διαφόρων σημείων της γραμμής των συνόρων μεταξύ Δωδεκανήσου και Τουρκίας βασίστηκε στους βρετανικούς υδρογραφικούς χάρτες Νο. 236,872, 1546 (Άρθρο 2).
Συνοψίζοντας, όπως γίνεται αντιληπτό, η σειρά των διεθνών Συνθηκών που παρουσιάστηκαν καθιστά την ελληνικότητα του συμπλέγματος της Μεγίστης πασιφανή κι αδιαμφισβήτητη. Η Ελλάδα έχει πλήρη κυριαρχία επί ολόκληρου του συμπλέγματος, το δικαίωμα του οποίου να έχει υφαλοκρηπίδα, αιγιαλίτιδα ζώνη, ΑΟΖ και συνορεύουσα ζώνη είναι κατοχυρωμένο βάσει της Συνθήκης του MontegoBay για το Δίκαιο της Θάλασσας, η οποία προβλέπει ότι τα νησιά έχουν ακριβώς τα ίδια ακριβώς δικαιώματα σε θαλάσσιες ζώνες με τα ηπειρωτικά τμήματα μιας χώρας (Μέρος VIII, Άρθρο 121). Ως εκ τούτου, δυνητικές διεκδικήσεις όμορων κρατών θα είναι απολύτως έωλες και στερούμενες νομιμότητας.
1 Τσαλαχούρης, Κ. Το Καστελόριζο στις παραμονές της Επαναστάσεως της 1ης Μαρτίου 1913
2 PeaceTreatyofSèvres. [Onlineat: https://wwi.lib.byu.edu/index.php/Peace_Treaty_of_Sevres ]
3 Σβολόπουλος, Κ. (2002). Το καθεστώς των νησίδων στο Νοτιοανατολικό Αιγαίο, Αθήνα: Εστία, σ.14
4 Συρίγος Α. Eλληνοτουρκικές σχέσεις. Αθήνα: εκδ.Πατάκη, σ. 727
5 Accordo italo-turco relativo alla delimitazione delle acque territoriali tra l’ Isola di Castelrosso e la Costa d’Anatolia.[Online at: http://www.hri.org/MFA/fireign/bilateral/italturc.htm]
6 Τσαλαχούρης, Κ. Το χρονικό της διαμορφώσεως των συνόρων στην περιοχή του Καστελλόριζου, Ακρόπολις, 7/9/1975
7 Treaty of Peace with Italy, signed at Paris on 10 February 1947.[Online at: http://gis.nacse.org/tfdd/tfdddocs/135ENG.pdf ]
8 s.n.3, σ.18
Ετικέτες: 
