Πέμπτη, Ιανουαρίου 23, 2014
Ό Μιλτιάδης Λογοθέτης μιλάει στη Pοδούλα Λουλουδάκη στη ΡΟΔΙΑΚΗ -
Μαύρα τα μαντάτα. Και φτωχότεροι
γίναμε την τελευταία εικοσαετία εμείς οι Δωδεκανήσιοι και δεν πληθύναμε
καθόλου. Αν δεν ήταν μάλιστα να προσμετρούνται οι οικονομικοί μετανάστες
θα βγαίναμε και λιγότεροι! Τα στοιχεία της έρευνας που έκανε ο κ.
Μιλτιάδης Λογοθέτης και τα παρουσίασε σε βιβλίο το περασμένο Σάββατο στο
Επιμελητήριο Δωδεκανήσου, κάθε άλλο παρά ευοίωνα είναι. Το τουριστικό
μας προϊόν είναι γερασμένο, γεωργία και κτηνοτροφία έχουν ατονήσει και
τα κρασιά μας δεν τα βρίσκεις καν στις δικές μας ταβέρνες. Τέτοιες
έρευνες πρέπει να παρουσιάζονται κάθε χρόνο, για να δίνουν το στίγμα των
εξελίξεων και να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη απ΄ όσους χαράσσουν την
πολιτική σ΄ αυτόν εδώ τον τόπο.
Τι περιλαμβάνει το βιβλίο σας για την οικονομία της Δωδεκανήσου που παρουσιάστηκε το περασμένο Σάββατο;
Ήταν η πέμπτη κατά σειρά περιοδική έκδοση με τίτλο «Η οικονομία της Δωδεκανήσου. Εξελίξεις και προοπτικές». Η πρώτη με τον ίδιο τίτλο είχε εκδοθεί το 1980 όταν ήμουν διευθυντής του Επιμελητηρίου Δωδεκανήσου και ακολούθησαν άλλες τρεις εκδόσεις που κάλυψαν τη δεκαετία του ΄80. Η τωρινή καλύπτει την τελευταία 20ετία (1990-2010) και αναφέρεται στις οικονομικές εξελίξεις της Δωδεκανήσου, αλλά και στις διαγραφόμενες προοπτικές, όπως αποτυπώνονται στους 190 στατιστικούς πίνακες και στα διατυπούμενα συμπεράσματα στο τέλος κάθε κεφαλαίου.
Μπορείτε να μας δώσετε περισσότερες πληροφορίες για το περιεχόμενό του;
Το βιβλίο χωρίζεται σε τέσσερις βασικές ενότητες. Η πρώτη ενότητα περιλαμβάνει τα μακροοικονομικά μεγέθη, δηλαδή την απασχόληση, το εισόδημα, τις δημογραφικές εξελίξεις και τα δημοσιονομικά της περιοχής. Η δεύτερη ενότητα τις παραγωγικές δραστηριότητες όπως τη γεωργία, την κτηνοτροφία, την αλιεία, τη μεταποίηση (βιομηχανία-βιοτεχνία), τις κατασκευές, το εμπόριο (εισαγωγικό, εξαγωγικό, λιανικό), τις μεταφορές και το τραπεζικό σύστημα. Η τρίτη ενότητα περιλαμβάνει τον τουρισμό που αποτελεί τον κύριο μοχλό ανάπτυξης της Δωδεκανήσου και η τέταρτη ενότητα την Αποκεντρωμένη Διοίκηση, την Αυτοδιοίκηση α΄ και β΄ βαθμού με ιδιαίτερη αναφορά στα οικονομικά των δήμων, την παιδεία και την υγεία. Αυτή είναι η δομή του έργου που αναπτύσσεται στις σελίδες του.
Σε ποιό γενικό συμπέρασμα καταλήγετε; Τι πρέπει να ξέρουμε;
Το γενικό συμπέρασμα που προκύπτει από την ανάλυση των στοιχείων είναι ότι η οικονομία της Δωδεκανήσου με κύριο μοχλό ανάπτυξης τον τουρισμό, παρουσίασε εντυπωσιακή άνοδο την πρώτη 10ετία του 1990, ενώ η δεύτερη 10ετία του 2000 άρχισε με στασιμότητα, πέρασε σε ύφεση και κατέληξε σε κρίση την οποία η μελέτη δεν ερεύνησε αφού φθάνει στις παρυφές ως το 2010. Αυτή η εξέλιξη που εκδηλώθηκε νωρίτερα από τη σημερινή κρίση αποτυπώνεται παραστατικά στην πορεία του δείκτη του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος της περιοχής. Ενώ τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ΄90 η Δωδεκάνησος ήταν στις τρεις πρώτες θέσεις μαζί με τη Βοιωτία και Κορινθία, λόγω αναπτυξιακών νόμων, το 2010 βρέθηκε στην έβδομη θέση και πέρασαν μπροστά της οι Κυκλάδες, η Βοιωτία, η Αττική, η Ζάκυνθος, η Κεφαλλονιά και η Κοζάνη.
Δηλαδή έπεσε το κατά κεφαλήν εισόδημα των Δωδεκανησίων;
Ασφαλώς και έπεσε συγκριτικά με τις περιοχές που είπαμε. Και γι αυτό βάζουμε το ερώτημα “τι δεν κάναμε καλά ή μήπως οι άλλοι έκαναν καλύτερα τη δουλειά τους από εμάς;” Μήπως το αναπτυξιακό πρότυπο που ακολουθήσαμε μέχρι σήμερα έχει εξαντλήσει τη δυναμική του και πρέπει να το ξαναδούμε; Ένα προϊόν έχει άνοδο, στασιμότητα, κάθοδο. Την ώρα που κατεβαίνει θα πρέπει να κάνεις κάτι για να το ανεβάσεις. Πάντως οποιοδήποτε πρότυπο κι αν εφαρμόσουμε θα έχει ως βασικό παραγωγικό τομέα τον τουρισμό, έναν τουρισμό όμως με ποιοτικά χαρακτηριστικά που θα σέβεται το φυσικό πολιτιστικό και δομημένο περιβάλλον, που θα προβάλλει τα συγκριτικά πλεονεκτήματα κάθε νησιού και θα αναπτύξει εναλλακτικές μορφές που θα ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα του παραθεριστικού οργανωμένου τουρισμού και θα τον καταστήσουν λιγότερο ευάλωτο στις δυσμενείς διεθνείς συγκυρίες.
Όλα αυτά τα χρόνια ποιές ήταν οι εξελίξεις στους επί μέρους παραγωγικούς κλάδους;
Οι άλλοι τομείς της οικονομίας ο πρωτογενής που είναι η γεωργία, κι η κτηνοτροφία και η μεταποίηση συρρικνώθηκαν, ενώ θα έπρεπε να επωφεληθούν από τις καταναλωτικές ανάγκες που δημιουργούν οι τουρίστες και να αυξήσουν την παραγωγή τους. Γι αυτό και η προστιθέμενη αξία στον τουρισμό της Ρόδου είναι πολύ μικρότερη εκείνης της Κρήτης για παράδειγμα αφού τα περισσότερα προϊόντα που καταναλώνουν οι επισκέπτες μας εισάγονται από το εξωτερικό ή από άλλες περιοχές της Ελλάδας. Η Ρόδος την δεκαετία του ΄50 και του ΄60 έστελνε ντομάτες και πατάτες στη λαχαναγορά του Ρέντη. Σήμερα αγοράζουμε ντομάτες από την Κρήτη, από το Βέλγιο-κάποια περίοδο- και πατάτες από τη Θήβα, το Νευροκόπι, την Κύπρο και τη Γαλλία που ακολουθούν τη διαδρομή από τις ακτές της Μασσαλίας μέχρι τη Ρόδο και είναι φθηνότερες από τις ροδίτικες! Υπολογίζεται ότι το τουριστικό κύκλωμα της Ρόδου (ξενοδοχεία, εστιατόρια, ταβέρνες) καταναλίσκει το χρόνο πάνω από 1.500 τόνους κοτόπουλα που εισάγονται από το εξωτερικό ή την υπόλοιπη Ελλάδα. Δεν μπορούσαν να παραχθούν εδώ; Πριν μερικά χρόνια λειτουργούσαν στη Ρόδο έξι με επτά ορνιθοτροφεία, σήμερα έμειναν δύο, αν δεν κάνω λάθος. Αυτά είναι δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα. Να προστεθεί ακόμα και ο τομέας της αμπελοκαλλιέργειας. Το 1990 γλευκοποιήθηκαν (έγιναν μούστος) πάνω από 10.000 τόνοι σταφύλια, σήμερα περιορίσθηκαν σε 5.000 τόνους.
Τα κρασιά μας ήταν διεθνώς γνωστά, είναι και σήμερα;
Τα ροδίτικα κρασιά ήταν πασίγνωστα. Το 1957 σ΄ ένα συνέδριο των Επιμελητηρίων στην Αλεξανδρούπολη, νεαρός τότε διευθυντής εκπροσωπώντας το Επιμελητήριο, πήγαμε με παρέα σ΄ ένα εστιατόριο να φάμε, παραγγείλαμε και κάποιος από την παρέα είπε στο γκαρσόνι “Να μας φέρεις ένα καλό κρασί”! Το γκαρσόνι απάντησε: «το καλύτερο που διαθέτει το κατάστημα είναι το κρασί της ΚΑΙΡ»! Σήμερα στις ροδίτικες ταβέρνες δύσκολα βρίσκετε ροδίτικα κρασιά. Η μελέτη αναδεικνύει αυτά και άλλα προβλήματα που είναι καιρός να αντιμετωπιστούν.
Ποιές ήταν οι πληθυσμιακές μεταβολές στα νησιά τα τελευταία 20 χρόνια; Αμβλύνθηκαν οι μεταξύ τους οικονομικές ανισότητες;
Η στασιμότητα αυτή εκδηλώθηκε και σε δημογραφικό επίπεδο. Κατά την τελευταία απογραφή, το 2011 η Δωδεκάνησος και η Ρόδος παρουσιάζουν μηδενική σχεδόν αύξηση του πληθυσμού τους. Στην πραγματικότητα όμως σημείωσαν τα τελευταία χρόνια μείωση αν ληφθεί υπόψη ότι οι 30.000 οικονομικοί μετανάστες, εκ των οποίων οι 18.000 στη Ρόδο έχουν απογραφεί κι αυτοί. Σε αντίθεση η Κως, η Τήλος, η Χάλκη, η Κάσος, το Καστελλόριζο, η Αστυπάλαια και η Νίσυρος σημείωσαν για πρώτη φορά αύξηση του πληθυσμού τους που πρέπει να αποδοθεί στον τουρισμό. Ωστόσο τα μικρά αυτά νησιά σε επίπεδο ανάπτυξης γενικά παρά την άμβλυνση των ανισοτήτων ως προς τα αναπτυγμένα μεγάλα τη Ρόδο και Κω κυρίως, εξακολουθούν να βρίσκονται σ΄ αυτό που αποκαλούμε «απομόνωση», να αποτελούν την «άγονη γραμμή», κάτι που επιβάλλει την εφαρμογή πιο αποτελεσματικών πολιτικών που θα στηρίζονται όχι μόνο σε πληθυσμιακά δεδομένα αλλά σε αναπτυξιακά και κοινωνικά. Και επειδή η ανάπτυξή τους στηρίζεται στον τουρισμό, εξαρτώμενο σε μεγάλο βαθμό από τα μεγάλα νησιά των οποίων αποτελούν «δορυφόρους», πρέπει οι σχέσεις τους να διακρίνονται από αλληλεγγύη, μια αλληλεγγύη που την οφείλουν οι πλούσιοι μεγάλοι στους πτωχούς μικρούς.
Πιστεύετε ότι αυτά που διαπιστώνετε και προτείνετε θα είναι χρήσιμα; Θα τα λάβουν υπόψη τους αυτοί που χαράσσουν πολιτική;
Δεν ξέρω σε πιο βαθμό οι διαπιστώσεις και τα συμπεράσματα του βιβλίου θα είναι χρήσιμα στην κατανόηση της υφιστάμενης οικονομικής κατάστασης και σαν επακόλουθο στη χάραξη μιας νέας αναπτυξιακής πολιτικής για την περιοχή μας, ή απλώς το βιβλίο αυτό θα συμπληρώσει την δωδεκανησιακή οικονομική βιβλιογραφία. Αυτό το τελευταίο το θεωρώ δεδομένο αν κρίνω από τις προηγούμενες εκδόσεις που βοήθησαν προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές να εκπονήσουν τις διπλωματικές τους εργασίες που αφορούσαν τα Δωδεκάνησα και ακόμα χρησιμοποιήθηκαν από μελετητές για τη σύνταξη οικονομοτεχνικών μελετών της περιοχής. Θέλω να ελπίζω ότι αυτά που γράφω και υποστηρίζω θα είναι χρήσιμα και γι αυτούς που έχουν την ευθύνη της χάραξης και υλοποίησης της οικονομικής πολιτικής στα νησιά μας.
Ετικέτες: 
