Κυριακή, Ιανουαρίου 07, 2024
Ένα από τα πιο διαδεδομένα επίθετα στο Απέρι της Καρπάθου είναι Αλεξιάδης και πάρα πολλοί από το ίδιο χωριό, αν και με διαφορετικό επίθετο, συνδέονται εξ αίματος με τον Αλέξη Αλεξάκη. Επίσης, με την βοήθεια του DNA (Deoxyribonucleic acid), εντοπίστηκαν στην Κάρπαθο και γενικά στην Ελλάδα αλλά και στην Αμερική όπου υπάρχουν Καρπαθιακές παροικίες και σε άλλες χώρες του κόσμου περισσότεροι από 1500 εξ αίματος απόγονοι του Αλεξάκη. Δυο αιώνες πρέπει να πάμε πίσω για να βρούμε ποιος ήταν και πως ο Αλεξάκης βρέθηκε στην Κάρπαθο.
Όταν ξέσπασε η Επανάσταση του 1821 στην Κρήτη, ο Νικόλας Αλεξάκης πήρε τα παλληκάρια του και βγήκε στο βουνό να πολεμήσει τους Τούρκους. Έκαμε μεγαλες ζημιές στον εχθρό αλλά είχε κι αυτός μεγάλες απώλιες.
Σε μια μάχη τον περικύκλωσαν οι Τουρκαλβανοί του Μεχμέτ Αλή από την Αίγυπτο, σκότωσαν τον ίδιο και συγγενείς του που πολεμούσαν μαζί του, και αποδεκάτισαν τα παλληκάρια του. Γλύτωσε μόνο το πρωτοπαλληκαρο του ο αδελφός του Ανάσταρος μαζί με άλλα δυο τρία παλληκάρια, και μετά από πολλές περιπέτειες κατόρθωσαν να φτάσουν στην Κάρπαθο με Κασιώτικο ιστιοφόρο.
Ο εγγονός του Αλεξάκη Χαζηώργης Νικολάου Αλεξιάδης υπηρέτησε στον πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο με τον Αμερικανικό στρατό στο Γαλλικό μέτωπο.
Από τον αφανισμό της φαμίλιας του Αλεξάκη γλύτωσε ο δεκάχρονος γιός του Αλέξης που λόγω της ηλικίας του δεν ακολούθησε τον πατέρα του στο βουνό. Τον έκρυψαν και τον προστάτευσαν οι συγγενείς του και το 1827, όταν βρέθηκε η κατάλληλη ευκαιρία, τον φυγάδευαν στην Κάρπαθο κοντά στο θείο του Ανάσταρο. Αργότερα, με την βοήθεια των συγγενών του, πούλησε ότι διασώθηκε από την περιουσία του πατέρα του και με τις εισπράξεις αγόρασε μεγάλες κτηματικές περιουσίες στην Κάρπαθο κι έγινε κανακάρης.
Το 1840 ο Αλεξάκης παντρεύτηκε τη Ζωή του Γιάννη του Πυλιάτη. Δεν γνωρίζουμε περισσότερα για τον Γιάννη Πυλιάτη, αλλά ερευνώντας τους φορολογικούς καταλόγους του Απερίου (Νικολάου Γ. Καφετζιδάκη), που κατέγραψε ο Μιχάλης Χιώτης, βλέπουμε ότι το 1875 μεταξύ των μεγάλων γαιοκτημόνων του Απερίου συγκαταλέγονται ο Αλεξάκης και ο Νικόλαος Ιωάννου Πυλιάτης που κατοικούσαν στην συνοικία των Λώρων. Έτσι, μπορούμε να υποθέσουμε ότι ο Νικόλαος και Ζωή ήταν αδέλφια και παιδιά του Γιάννη Πυλιάτη.
Επίσης μέσω ανάλυσης του DNA παρατηρούμε ότι, από την μεριά της Ζωής υπάρχουν αρκετοί συγγενείς της κυρίως από Πυλές, Όθος και Βωλάδα, και λιγότεροι από Σπόα, Μεσοχώρι, Όλυμπος, Αρκάσα και Μενετές, που δηλώνει ότι το επίθετο Πυλιάτης έχει κάποια σχέση με τις Πυλές. Η μητέρα της Ζωής λεγόταν Ερνιά, έτσι ονομαζόταν η πρωτοκόρη της σύμφωνα με Καρπαθιακό έθιμο, και ήταν από τις μεγάλες κανακαρές (μεγαλογαιοκτήμονες) του Απερίου. Η κτηματική περιουσία που ακολούθησε την κληρονομική διαδοχή Ερνιά-Ζωή-Ερνιά βρίσκεται στην περιοχή του αρχαίου Ποσειδίου που οι Απερίτες είχαν τις πιο σημαντικές περιουσίες τους.
Η εγγονή του Αλεξάκη Βαγγέλα Ι. Αλεξιάδη με τον σύζυγο της Ιωάννη Κάτρο-Σταματιάδη και τα εγγόνια τους.Alexakis’ granddaughter Vangela J. Alexiadis with her husband John Katros-Stamatiadis and their grandchildren (Photo John Hiras).
Ο Αλεξάκης έφθασε στην Κάρπαθο την εποχή που οι Απερίτες είχαν εγκαταλείψει την οχυρή θέση “Κοράκι” και μετακόμισαν στους πρόποδες του “Κάστρου”, εκεί που βρίσκεται το κάτω Απέρι. Οι συνοικίες του Μωροού και της Βαλαντούς δεν είχαν ακόμη αναπτυχθεί. Ο Αλεξάκης πούχε γεννηθεί και μεγαλώσει στις βουνοκορφές της Κρήτης, με θέα το Κρητικό και το Λιβυκό πέλαγος, παντρεύτηκε και έκτισε το σπίτι του στη βουνοπλαγιά που βρίσκεται η συνοικία των Λώρων. Τα ερείπια αυτού του σπιτιού βρισκόντουσαν μερικά μέτρα πιο κάτω από το εκκλησάκι της Μισοσπορίτισσας, γνωστό ως το «κατέλειμα της Ζώκλας τ’ Αλεξάκη».
Ο Αλεξάκης επεδόθηκε με μεγάλη επιμέλεια στην γεωργία και στην αξιοποίηση των κτημάτων της γυναίκας του και εκείνων που αγόρασε. Όπως αναφέρει η οικογενειακή παράδοση, ο Αλεξάκης έφερε τις εληές στην Κάρπαθο. Η πληροφορία δεν είναι σωστή γιατί η ελαιοκαλλιέργεια ήταν γνωστή στην Κάρπαθο από την αρχαιότητα. Φαίνεται όμως, ότι η καλλιέργεια της εληάς είχε παραμεληθεί, όπως επιβεβαιώνει ο Ross που επισκεύθηκε την Κάρπαθο το 1843 και βρήκε τη γεωργία παραμελημένη.
Η εγγονή του Αλεξάκη Βαγγέλα Ι. Αλεξιάδη με τον σύζυγο της Ιωάννη Κάτρο-Σταματιάδη. - Σταματιάδη. Alexakis’ granddaughter Vangela J. Alexiadis with her husband John Katros-Stamatiadis in 1960 (Photo John Stamatiadis).
Ο Αλεξάκης φύτευσε πολλούς “χάλους” που έφερε από την Κρήτη και μπόλιασε πολλές αγριλιές στη πεδιάδα του αρχαίου Ποσειδίου. Στην αρχή ο Αλεξάκης συνάντησε μεγάλες δυσκολίες γιατί οι κατσίκες του Λέντου, ενός βοσκού της περιοχής, κατέστρεφαν τα νεαρά ελαιόδενδρα.
Ο Λέντος δεν έδινε σημασία στα παράπονα και στις διαμαρτυρίες του Αλεξάκη, που ήθελε να κάνει Κρητικούς ελαιώνες τα λαγκάδια της Καρπάθου. Αγανακτισμένος ο Αλεξάκης έφερε ένα γκρα από την Κρήτη και μ’ αυτόν σκότωνε τις κατσίκες του Λέντου όταν πλησίαζαν τα ελαιόδενδρα. Τελικά, τη μάχη κέρδισαν τα ελαιόδενδρα του Αλεξάκη, γιατί στην πεδιάδα του Ποσειδίου αναπτύχθηκε ο μεγαλύτερος ελαιώνας της Καρπάθου και απ’ εκεί επεκτάθηκε η ελαιοκαλλιέργεια και στ’ άλλα χωριά.
Ο Αλεξάκης απέκτησε τέσσαρους γιούς, τους Νικολή, Γιάννη, Αναστάση και Ζώρζη, και δυο κόρες, τις Ερνιά και Σταματούλα. Περί το 1880, τα παιδιά του Αλεξάκη άρχισαν να χρησιμοποιούν το επίθετο Αλεξίου και Αλεξιάδης, αλλά ήταν πιο γνωστά με το όνομα ο Νικολής τ’ Αλεξάκη, ο Γιάννης τ’ Αλεξάκη κ.τ.λ.
Ο πρωτογιός του Νικολής παντρεύτηκε την πρωτοκόρη του Μανώλη Ματσάκη τη Ζωή, που ‘το κι αυτή μια από τις μεγάλες κανακαρές της Καρπάθου. Ο Μανώλης Ματσάκης, που ‘χε την καταγωγή από τη Μάνη, μαζί με το πατέρα του Γιώργο Ματσάκη, πήρε μέρος στην Επανάσταση του 1821 και το 1843 ο βασιλιάς Όθων του απένειμε δίπλωμα εις αναγνώριση των υπηρεσιών του για την απελευθέρωση της Ελλάδος. Ο Νικολής έκτισε το πρώτο ελαιοτριβείο στην Κάρπαθο με σιδερένιο πιεστήριο και πέτρινες μυλόπετρες. Προηγουμένως, οι ελιές κοπανίζονταν και πιέζονταν σε ξύλινο πιεστήριο.
Η Ελπίδα Αντιμησιάρη, το τελευταίο εγγόνι του Αλεξάκη, με το Μητροπολίτη Καρπάθου Απόστολο και με τα παιδιά της στο Wheeling WV, από την επίσκεψη του Μητροπολίτη στην Αμερική (1953-54). Elpida Antimisiaris, the last grandchild of Alexakis, with the Metropolitan of Karpathos Apostolos and her children in Wheeling WV, from the Metropolitan’s visit to America in 1953-54 (Photo Elpida Stamatiadis).
Η πρωτοκόρη του Ερνιά παντρεύτηκε τον Χατζημανώλη Καπετανάκη, εξέχοντα Καρπάθιο της εποχής. Η Ερνιά και το πρώτο της παιδί πέθαναν στη γέννα και αργότερα ο Καπετανάκης παντρεύτηκε τη Χαζηκαλή, που ‘το κι αυτή μια από τις μεγάλες κανακαρές της Καρπάθου.
Σύμφωνα με το Καρπαθιακό κληρονομικό έθιμο της εποχής, η περιουσία της Ερνιάς δεν την πήρε ο Καπετανάκης, αλλά επανήλθε στη μητέρα της και μετά στη Σταματούλα, δεύτερη κόρη του Αλεξάκη (η Σταματούλα παντρεύτηκε τον Μουχτάρη του Απερίου Γεώργιο Καφετζιδάκη και μετά τον θάνατο του τον Μανώλη Λυριστάκη). Επίσης η πρωτοκόρη της Σταματούλας η Ζωή, η οποία με την σειρά της πήρε την περιουσία, δεν ονόμασε την πρωτοκόρη της Σταματίνα, αλλά Ερνιά (Μικροπαντρεμένου) για να συνεχιστεί η μεταβίβαση της περιουσίας από Ερνιά σε Ζωή σε Ερνιά κ.τ.λ.
Τ’ άλλα παιδιά του Αλεξάκη πήραν συζύγους από τα μεγάλα ζάκια του Απερίου, που φανερώνει ότι, αν και ξένος ο Αλεξάκης απελάμβανε μεγάλη εκτίμηση από την συντηρητική κοινωνία της Καρπάθου. Ο Δεύτερος γιός του Γιάννης πήρε την Καλίτσα τ’ Αντιμισιάρη η οποία ήτο γνωστή ως Καλίτσα του Κουκιά, γιατί ο πατέρας της ήτο έμπορος και εισήγαγε όσπρια από τη Μικρά Ασία (Μετά τον θάνατο της Καλίτσας, ο Γιάννης παντρεύτηκε την Φωτεινή του Ηλία). Ο Αναστάσης παντρεύτηκε την Καλίτσα Γεργατσούλη και ο Ζώρζης, ο πιο μικρός γιος, παντρεύτηκε τη Σοφία Παντελή. Ο Ζώρζης πρόφτασε να δει τόσα πολλά ανέψια, μικρό-ανέψια και μικρό-μικρό-ανέψια που στ’ Απέρι ήταν γνωστός ως ο Καλλάς ο Ζώρζης.
Το παλαιότερο έγγραφο περί Αλεξάκη που έχει σωθεί είναι η διαθήκη του που γράφτηκε στις 26 Νοεμβρίου 1879, από την οποία φαίνεται ότι είχε σχηματίσει μεγάλη κτηματική περιουσία. Αν και όταν γράφτηκε η διαθήκη του είχε προικίσει τους δυο πρώτους του γιούς, όμως, στην διαθήκη του αναφέρονται 16 κτήματα.
Ιταλικό πιστοποιητικού οικογενειακής κατάστασης του εγγόνου του Αλεξάκη Αλέξης Αναστασίου Αλεξιάδης. Italian certificate of marital status of Alexakis’ grandson Alexis Anastasius Alexiadis (Photo Andy Alexiadis).
Επίσης το όνομα του Αλεξάκη αναφέρεται στους φορολογικούς καταλόγους του Απερίου του 1878, όταν πια αυτός και γυναίκα του είχαν προικίσει τα περισσότερα από τα παιδιά τους. (Επίσης στους ίδιους φορολογικούς καταλόγους, ο γιός του Νικόλαος αναφέρεται ως ο δεύτερος μεγαλύτερος φορολογούμενος του Απερίου, ένδειξη της μεγάλης περιουσίας που κληρονόμησε από τον πατέρα του, όπως και της περιουσίας της γυναίκας του). Ο Αλεξάκης πέθανε περί το 1890, αν και μια αβεβαίοτη πληροφορία τον φέρει επιζόντα μέχρι το 1897. Μέχρι το θάνατο του δεν αποχωρίστηκε την Κρητική του ενδυμασία.
Εκτός από τα έξη παιδιά, ο Αλεξάκης απέκτησε 24 εγγόνια: Χαζαλέξης Ν. Αλεξιάδης, Ερνιά Ν. Αλεξιάδη-Βέργη, Βαγγέλα Ν. Αλεξιάδη-Σταματάκη, Χαζημανώλης Ν. Αλεξιάδης, Χαζηγιώργης Ν. Αλεξιάδης, Αλέξης Ι. Αλεξιάδης, Βαγγελούλα Ι. Αλεξιάδη-Κάτρου, Ζωή Ι. Αλεξιάδη-Μπέρτου, Γεώργιος Ι. Αλεξιάδης, Νικολής Ι. Αλεξιάδης, Μαρία Ι. Αλεξιάδη-Χαλκιά, Ηλίας Ι. Αλεξιάδης, Νικόλαος Καφετζιδάκης, Αλέξης Καφεζηδάκης, Ζωή (Χαζηνούλα) Λυριστάκη-Σαρρή, Νικήτας Λυριστάκης, Αλέξης Α. Αλεξιάδης, Νικολής Α. Αλεξιάδης, Μαριγώ Α. Αλεξιάδη-Καλαφατά, Ζωή Α. Αλεξιάδη, Ερνιά Α. Αλεξιάδη-Κανάρη, Αλέξης Ζ. Αλεξιάδης, Μενέλαος Ζ. Αλεξιάδης, Ελπίδα Ζ. Αλεξιάδη- Αντιμισιάρη.
Μεταξύ των πρωτοπόρων Καρπαθίων της Αμερικής συγκαταλέγονται οι γιοι του Αλεξάκη Αναστάσης και Ζώρζης, 15 εγγονοί και 2 εγγονές του. Γι αυτό ένα μεγάλο μέρος των απογόνων του Αλεξάκη βρίσκονται στην Αμερική.
Ο Χαζαλέλης, το πρώτο εγγόνι του Αλεξάκη ντυμένος Τσολιάς. Hazalelis, first firstborn Alexakis’ grandson dressed in Tsolias uniform.
Ο εγγονός του Αλεξάκη Αλέξης Αναστασίου Αλεξιάδης. Alexakis’ grandson Alexis Anastasius Alexiadis (Photo Andy Alexiadis).
Του Μανώλη Κασσώτη από τα Καρπαθιακα Νέα
Ετικέτες: 
.jpg)