Το σκοτεινό πρόσωπο του ελληνικού τουρισμού

Τι κρύβεται πίσω από το success story της τουριστικής βιομηχανίας στη χώρα μας ● Εργαζόμενοι που προσελκύονται με παραπλανητικές μεθόδους από το εξωτερικό προσφέρουν μαύρη και κακοπληρωμένη (υπερ)εργασία σε ελληνικά ξενοδοχεία. Μεγάλη έρευνα για τις εταιρείες-μεσάζοντες και για τις εργοδοτικές αυθαιρεσίες στις τουριστικές επιχειρήσεις της Μεσογείου.

Ο Βλαντ είναι φοιτητής σε πανεπιστήμιο της Ρουμανίας. Αναζητά καλοκαιρινή εργασία, κατά προτίμηση σε ένα ηλιόλουστο μέρος, όπως η Ελλάδα. Ψάχνει στο διαδίκτυο και στην ηλεκτρονική πλατφόρμα του γραφείου καριέρας του πανεπιστημίου του. Εκεί βρίσκει μια συμβουλευτική εταιρεία ανθρώπινου δυναμικού με έδρα την Ελλάδα, που προσφέρει θέσεις εργασίας σε ελληνικά θέρετρα.

Περνάει τη διαδικτυακή συνέντευξη και λαμβάνει προσφορά εργασίας για ένα ελληνικό ξενοδοχείο. Φτάνοντας όμως στο ξενοδοχείο της Χαλκιδικής όπου επρόκειτο να εργαστεί, διαπιστώνει ότι τίποτα δεν είναι όπως το περίμενε. Το δωμάτιό του βρίσκεται στο υπόγειο, το φαγητό δεν τρώγεται, εργάζεται 10 ώρες καθημερινά για 16 ευρώ την ημέρα. Ο Βλαντ είναι ένας από τους εκατοντάδες εργαζόμενους που ταξίδεψαν στην Ελλάδα το καλοκαίρι του 2019 προκειμένου να εργαστούν σε ξενοδοχείo.

 

Παραβάσεις δίπλα στην άμμο

Κατά τη διάρκεια πολύμηνης έρευνας, η ομάδα μας ανακάλυψε μια πολύπλοκη διαδικασία «εισαγωγής φτηνών εργαζομένων». Ιδιωτικά γραφεία ευρέσεως εργασίας και εταιρείες προσωπικού προσελκύουν εργαζόμενους από ευρωπαϊκές ή τρίτες χώρες προκειμένου να εργαστούν σε ελληνικά ξενοδοχεία, εκμεταλλευόμενες την ευρωπαϊκή νομοθεσία περί κινητικότητας του εργατικού δυναμικού.

Μέσω αυτού του σχεδίου, εκατοντάδες ξένοι εργάζονται τα τελευταία χρόνια στον εγχώριο ξενοδοχειακό κλάδο με όρους υπερεργασίας, υποδηλωμένης εργασίας και πολύ χαμηλών μισθών, ενώ τα ξενοδοχεία αποφεύγουν να πληρώσουν τους φόρους και την κοινωνική ασφάλιση που τους αναλογούν.

Μετά την οικονομική κρίση και τα αυστηρά μέτρα λιτότητας του ΔΝΤ και της Ε.Ε., ο τουρισμός, η «βαριά βιομηχανία» της Ελλάδας, θεωρείται ο κύριος πυλώνας ανάπτυξης για την ελληνική οικονομία, αφού δημιουργεί διαρκώς νέες θέσεις εργασίας και παράγει αυξανόμενα έσοδα. Ωστόσο, η απορρύθμιση της αγοράς εργασίας και η ανάγκη για φτηνότερο εργατικό δυναμικό έχουν καταστήσει τον κλάδο εύφορο έδαφος για οποιονδήποτε είναι έτοιμος να παρακάμψει τον νόμο προκειμένου να αυξήσει τα κέρδη του.

Εντοπίσαμε εταιρεία με έδρα τη Θεσσαλονίκη, η οποία επί 12 χρόνια προσελκύει εργαζόμενους από τα Βαλκάνια και την Ευρώπη και τους στέλνει για εργασία σε δεκάδες πολυτελή ξενοδοχεία σε Κρήτη, Κέρκυρα, Μύκονο, Χαλκιδική, Κω και αλλού. Οι μισθοί τους είναι τόσο χαμηλοί που καταστρατηγούνται όχι μόνο οι κλαδικές συλλογικές συμβάσεις των ξενοδοχοϋπαλλήλων που ίσχυαν αυτά τα χρόνια αλλά ακόμα και η εθνική συλλογική σύμβαση.

«Κάναμε υπερωρίες για να καλύψουμε τη βάρδια, το ξενοδοχείο δεν είχε αρκετούς υπαλλήλους για να δίνει περισσότερα ρεπό. Η επιχείρηση γλιτώνει έξοδα, όμως για εμάς ήταν σκλαβιά», περιέγραψε ένας Λευκορώσος, σερβιτόρος σε ξενοδοχείο της Κέρκυρας το καλοκαίρι του 2019.

 

Η Ε.Ε. των ανισοτήτων

Η διαδικασία αυτή παραβαίνει πλήθος εθνικών και ευρωπαϊκών διατάξεων που αφορούν την κινητικότητα των εργαζομένων εντός της Ευρωπαϊκής Ενωσης και την ίση μεταχείριση ανεξαρτήτως εθνικότητας. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 20 ετών, εκατοντάδες καταχρήσεις και παραβάσεις που σχετίζονται με την κινητικότητα έχουν τεκμηριωθεί σε όλη την Ευρώπη, ενώ δεκάδες υποθέσεις έχουν οδηγηθεί ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου.

Και ενώ οι ευρωπαϊκοί κανόνες εισήχθησαν ώστε να διευκολύνουν –υποτίθεται– εργαζόμενους και εργοδότες για να εκμεταλλευτούν τις ευκαιρίες που προσφέρει η ενιαία ευρωπαϊκή αγορά, η μετακίνηση εργαζομένων δημιούργησε ένα έδαφος πρόσφορο σε εργασιακές παραβάσεις, που στόχο είχαν τη μείωση του εργατικού κόστους και την αύξηση των εταιρικών κερδών.

Το αποκαλούμενο social dumping (η πρακτική της χρησιμοποίησης αλλοδαπών εργαζομένων με στόχο τη μείωση του εργατικού κόστους που επιφέρει μείωση των μισθών και για τους ντόπιους εργαζόμενους) τέθηκε στο επίκεντρο πολλών συζητήσεων στις Βρυξέλλες. Η Ευρώπη, όμως, φαίνεται να μη θέλει ή να μην μπορεί να αναπτύξει επαρκείς ελεγκτικούς μηχανισμούς για να επιτηρήσει την εφαρμογή των μέτρων προστασίας των εργαζομένων.

Το γεγονός ότι ένα δίκτυο εταιρειών λειτουργούσε ανενόχλητο επί χρόνια και ότι δεκάδες ξενοδοχεία χρησιμοποιούσαν τις υπηρεσίες του κατά παράβαση των δικαιωμάτων εκατοντάδων αλλοδαπών εργαζομένων, δεν αποτελεί μεμονωμένο φαινόμενο.

Αφού συνομιλήσαμε με δεκάδες συνδικαλιστές του ξενοδοχειακού κλάδου, πρώην και νυν υπαλλήλους, ξεπερνώντας τον φόβο των εργαζομένων αλλά και μελετώντας εργασιακές συμβάσεις, διαπιστώσαμε ότι βρισκόμαστε εν μέσω ενός βαθέος μετασχηματισμού των εργασιακών σχέσεων στον τουρισμό.

Η εργολαβία και η κατάχρηση της πρακτικής της μαθητείας επεκτείνονται όλο και περισσότερο στον τουρισμό, οδηγώντας σε μεγαλύτερη επισφάλεια, πλήρη απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων και παράκαμψη των συλλογικών συμβάσεων, τη στιγμή που πηχυαίοι τίτλοι γιορτάζουν την ανάκαμψη της «βαριάς βιομηχανίας» της χώρας. Δεν είναι λίγα τα ελληνικά ξενοδοχεία που, εκμεταλλευόμενα και τις ευνοϊκές προς τους εργοδότες μνημονιακές ρυθμίσεις, αναθέτουν όλο και περισσότερο σε εργολάβους και εταιρείες προσωρινής απασχόλησης την εύρεση προσωπικού, με αποτέλεσμα σε πολλές περιπτώσεις οι μόνιμοι εργαζόμενοι να αποτελούν μειονότητα.

Περίπου 33 εκατομμύρια τουρίστες επισκέφθηκαν την Ελλάδα το 2019. Τα ξενοδοχεία, τα εστιατόρια και οι υπόλοιπες τουριστικές επιχειρήσεις παράγουν περίπου το 31% του ΑΕΠ, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία του ΣΕΤΕ. Ωστόσο, αυτή η οικονομική ανάπτυξη δεν αντανακλά στο εργατικό δυναμικό που απασχολείται άμεσα ή έμμεσα στον τουρισμό και που το 2019 έφτασε σχεδόν τους 1 εκατ. εργαζόμενους.

 

Χαμηλοί μισθοί, υπέρογκα κέρδη

Η χρήση περίπλοκων μεθόδων για την απασχόληση αλλοδαπών εργαζομένων σε ελληνικές επιχειρήσεις σχετίζεται και με ζητήματα εισφοροαποφυγής και φοροαποφυγής. Εικονικές εταιρείες, μεταφορές έδρας, μεταβιβάσεις κυριότητας, χρήση αχυράνθρωπων: όλα συνθέτουν ένα παζλ ανομίας και ουσιαστικής απουσίας ελέγχων. Και μέσα από όλα αυτά, κάποιοι κερδίζουν αρκετά. Ποιοι και πώς ακριβώς;

Διαβάστε όλη την έρευνα σε ειδικό ένθετο 32 σελίδων το επόμενο Σάββατο 14 Μαρτίου στην Εφημερίδα των Συντακτών

* Στο πλαίσιο του Μεσογειακού Ινστιτούτου Ερευνητικής Δημοσιογραφίας (ΜIIR) με την υποστήριξη του imedD.

Πηγή: www.efsyn.gr

Ετικέτες: ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ,ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ,ΕΡΓΑΣΙΑΚΑ,ΚΟΙΝΩΝΙΑ,ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑ,ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ