Τετάρτη, Οκτωβρίου 20, 2021
Μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Εστία το νέο βιβλίο του ελληνιστή Πέδρο Ολάγια με τίτλο «Έλληνες ναυτικοί στον Πρώτο Περίπλου της Γης» που αναφέρεται στην άγνωστη ιστορία των Ελλήνων ναυτικών που συμμετείχαν στο πλήρωμα των πλοίων με τα οποία ο Μαγγελάνος επιχείρησε πριν από 500 χρόνια τον μακρινό και ταραχώδη πρώτο γύρο του κόσμου.
Λίγοι Ισπανοί –και, επίσης λίγοι Έλληνες– γνωρίζουν ότι στο μοναδικό πλοίο που ύστερα από τρία χρόνια κατάφερε να επιστρέψει από την παράτολμη επιχείρηση κάποιοι από τους επιζήσαντες ήταν Έλληνες. Ανάμεσά τους και ο πλοηγός που το έφερε πίσω στο λιμάνι και που τεκμηρίωσε την πρωτόγνωρη ρότα του.
Πρόκειται για μια δίγλωσση έκδοση (Ελληνικά και Ισπανικά) η οποία περιλαμβάνει το κείμενο της διάλεξης που ο Ισπανός ελληνιστής και συγγραφέας Πέδρο Ολάγια εκφώνησε στα ελληνικά στο ιστορικό «Κατάλυμα της Ισπανίας» των Ιωαννιτών Ιπποτών στη Ρόδο, με αφορμή τα αποκαλυπτήρια του Μνημείου προς τιμήν των Ελλήνων ναυτικών που έλαβαν μέρος στον Πρώτου Περίπλου της Γης. Η διάλεξη έγινε κατ’ ανάθεση της της Πρεσβείας της Ισπανίας στην Ελλάδα και του Ινστιτούτου Θερβάντες της Αθήνας και βασίστηκε στις έρευνες των ιστορικών Ιωάννη Χασιώτη, Χουάν Χιλ και Ίνιγκο Άλμπο.
Ο Πέδρο Ολάγια (Αστούριας, Ισπανία, 1966) είναι συγγραφέας, ελληνιστής, καθηγητής, μεταφραστής και κινηματογραφιστής. Τα λογοτεχνικά και οπτικοακουστικά του έργα μελετούν και προβάλλουν τον ελληνικό πολιτισμό. Διακρίνονται για το έντονο προσωπικό ιδίωμα του δημιουργού, το οποίο συνδυάζεται με λογοτεχνικά, επιστημονικά και εικαστικά στοιχεία. Για το σύνολο του έργου του και για τη συνεισφορά του στην προώθηση του ελληνικού πολιτισμού έχει αναγορευτεί Πρεσβευτής του Ελληνισμού από το ελληνικό κράτος, Ιππότης του Τάγματος της Αξίας του Πολίτη από το ισπανικό κράτος και Associate Member του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών του Harvard University. Έχει τιμηθεί και με άλλες σημαντικές διακρίσεις.
Οι Ελληνες που ταξίδεψαν με τον Μαγγελάνο
Στις 20 Σεπτεμβρίου του 1519 πέντε πλοία αναχωρούσαν από το ισπανικό λιμάνι του Σανλουκάρ ντε Μπαραμέδα για το πιο σαγηνευτικό ταξίδι στην ιστορία του σύγχρονου κόσμου. Ο πορτογάλος θαλασσοπόρος Φερδινάνδος Μαγγελάνος ξεκινούσε, για λογαριασμό της Ισπανίας, μια φιλόδοξη αποστολή με σκοπό την ανακάλυψη ενός σύντομου δρόμου προς τα Νησιά των Μπαχαρικών, μαζί με 240 ριψοκίνδυνους ναυτικούς: ελάχιστοι γνωρίζουν ότι ανάμεσά τους, σε εκείνη τη θρυλική περιπέτεια που θα μετατρεπόταν τελικά στον πρώτο περίπλου της Γης, υπήρχαν και οκτώ Ελληνες.
Και ότι ο καπετάνιος του «Βικτόρια», του μοναδικού πλοίου που κατόρθωσε να επιστρέψει από την παράτολμη επιχείρηση, ήταν Ελληνας. Το «ημερολόγιο καταστρώματος» που κρατούσε εκείνος ο Χιώτης πλοηγός, ο Φρανθίσκο Αλμπο, αποτελεί ένα από τα πολυτιμότερα έγγραφα στην ιστορία της ναυσιπλοΐας, καθώς τεκμηριώνει τη ρότα του ταξιδιού, τα άγνωστα μέρη που συνάντησαν, τις πρωτόγνωρες περιπέτειες που έζησαν, πριν γίνουν τελικά οι πρώτοι άνθρωποι που κατόρθωσαν να διασχίσουν όλους τους μεσημβρινούς της Γης.
Ο Μαγγελάνος σκοτώθηκε από ιθαγενείς στρατιώτες στις Φιλιππίνες, όμως δεκαοκτώ άνδρες επέστρεψαν ζωντανοί – ανάμεσά τους πέντε Έλληνες. Τη μνήμη τους τίμησαν 500 χρόνια αργότερα , η ισπανική πρεσβεία και το Ινστιτούτο Θερβάντες εκδίδοντας μεταφρασμένο σε τρεις γλώσσες το «ημερολόγιο καταστρώματος» του έλληνα πλοηγού και φτιάχνοντας ένα μνημείο στη Ρόδο.
Από Ρόδο, Χίο, Ναύπλιο, Κέρκυρα
«Στον κατάλογο ναυτιλλομένων που φυλάσσεται στα Αρχεία της Σεβίλλης εγγράφονται εννέα ελληνικά ονόματα. Οι Μιγκέλ ντε Ρόδας, Φελίπε ντε Ρόδας, Μιγκέλ Σάντσεθ ντε Ρόδας από τη Ρόδο, Φρανθίσκο Αλμπο, Σιμόν ντε Αξιο, Αντόνιο ντε Αξιο από τη Χίο, Νικολάο Γριέγο, Χουάν Γριέγο από το Ναύπλιο και Ματέο ντε Γκόρφο από την Κέρκυρα. Τελικά επιβιβάστηκαν οκτώ», λέει ο συγγραφέας Πέδρο Ολάγια. «Ο Φρανθίσκο Αλμπο, ο οποίος επέστρεψε το “Βικτόρια” στη Σεβίλλη, ήταν πολύ σημαντικός. Ηταν ο ένας από τους δύο ανθρώπους που παρουσιάστηκαν με τον Χουάν Σεμπαστιάν Ελκάνο, επικεφαλής της αποστολής μετά τον Μαγγελάνο, στον αυτοκράτορα Κάρολο ώστε να τον πληροφορήσουν για την επιτυχία του ταξιδιού και για τις περιπέτειες τριών ετών».
Από τους Έλληνες του Μαγγελάνου διακρίθηκε επίσης ο Μιγκέλ ντε Ρόδας που ανακηρύχθηκε Ιππότης του Τάγματος του Αγίου Ιακώβου και Μέγας Πιλότος της Αυτού Μεγαλειότητος, αναλαμβάνοντας τη μυστική χαρτογραφία του βασιλιά και την ευθύνη της διοργάνωσης των επόμενων αποστολών στον Νέο Κόσμο.
«Ο Μιγκέλ ντε Ρόδας ξαναταξίδεψε στη Γη του Πυρός με καπετάνιο τον Σεμπαστιάνο Καμπότο, με τον οποίο διαφώνησε στην πορεία. Ο Καμπότο τον εξόρισε σε κάποιο νησί του Ρίο ντε λα Πλάτα και εκείνος προσπαθώντας να δραπετεύσει με ένα μονόξυλο πνίγηκε. Επίσης ο Γριέγο κι ένας ακόμη Έλληνας έμειναν για πάντα με τους ιθαγενείς στο Βόρνεο» λέει ο Ολάγια.
«Η συμβολή των Ελλήνων στις εξερευνητικές αποστολές εκείνης της εποχής είναι σημαντική», προσθέτει ο ίδιος. «Παράλληλα με την αναγέννηση που γνώρισαν οι θετικές επιστήμες υπήρξε και μια ναυτική αναγέννηση με την εκ νέου ανακάλυψη ναυτικών γνώσεων όχι μόνο από την κλασική και αλεξανδρινή παράδοση των Ελλήνων, αλλά και από παλαιότερους χρόνους, όπως η εποχή των Μινωιτών. Από τον 13ο αιώνα, που οι Λατίνοι σμίγουν με τους Έλληνες, αρχίζει να επωάζεται με νέο, πιο δυναμικό τρόπο αυτή η ναυτική αναγέννηση που επέτρεψε τις μεγάλες εξερευνήσεις».
Ναυτική ταυτότητα
Το γεγονός επιβεβαιώνει και ο καθηγητής στο Τμήμα Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου Σπύρος Συρόπουλος: «Η συμμετοχή και η επιβίωση Ελλήνων στην αποστολή του Μαγγελάνου δεν εκπλήσσουν. Ειδικά για τη Ρόδο, επισφραγίζουν τη ναυτική ταυτότητα του νησιού, που καταγράφεται ήδη από την αρχαϊκή εποχή στην “Ιλιάδα” του Ομήρου. Συνυφασμένη με τη ναυτοσύνη, είχε εκπληκτικό εμπορικό στόλο, ήταν οικονομικό κέντρο λόγω της κομβικής θέσης της και γι’ αυτό μεγάλες θαλάσσιες δυνάμεις – Ισπανοί και Πορτογάλοι – επέλεξαν ναύτες από το νησί».
Mε πληροφορίες από Εκδόσεις Εστία μέσω ertnews.gr, Φούλη Ζαβιτσάνου, tanea.gr, Kατερίνα Ροββά
hellasjournal.com
Ετικέτες: 
