Κυριακή, Οκτωβρίου 01, 2017
Από τις 27 Σεπτεμβρίου 2017 εγκαινιάσθηκε στο Μουσείο Μπενάκη μια έκθεση που παρουσιάζει, για πρώτη φορά στο ελληνικό κοινό, τη μοναδική στο είδος της συλλογή κεραμικών του Γιάννου Θ. Ιωαννίδη και την επισταμένη έρευνα του για το εργοστάσιο κεραμικών της Ρόδου ICARO – ΙΚΑΡΟΣ.
Η εταιρεία ICARO ιδρύθηκε από τους Ιταλούς την 19η Δεκεμβρίου 1928, στο πλαίσιο ενός φιλόδοξου σχεδίου για την εκβιομηχάνιση και την ανάπτυξη της Δωδεκανήσου.
Μικρό χρονικό ενός θρυλικού εργοστασίου
Τα καπετανόσπιτα της Λίνδου ήταν γεμάτα με αυθεντικά πιάτα και βάζα
Ιζνίκ, τα οποία χρονολογούνται από τα τέλη του 16ου έως τα μέσα του 17ου
αιώνα, που έφερναν στο νησί οι πλούσιοι καραβοκύρηδες.
Οι Ιταλοί πίστεψαν λανθασμένα πως είχαν παραχθεί στη Ρόδο, έτσι το 1928 ιδρύουν την Industria Ceramiche Artistiche Rodio Orientali, που είχε ως σκοπό την παραγωγή καλλιτεχνικών κεραμικών, αντιγράφων των ιζνίκ της Λίνδου.
Ο πρώτος εμπνευστής της ιδέας της δημιουργίας της εταιρείας ήταν ο καθηγητής Τζιοβάνι Τζουλανίνι, ο οποίος με τη βοήθεια φίλων που κατοικούν στην Φαέντζα, ήρθε σε επαφή με τους υπεύθυνους διαφόρων εργοστασίων κεραμικής της Ιταλίας με τους οποίους συμφωνήθηκε να γίνουν κάποιες δοκιμές αντιγραφής πιάτων της Λίνδου.
Έτσι, στήνεται μια μικρή βιομηχανία παραγωγής κεραμικών, με διευθυντή τον Λουίτζι ντε Λέρμα, απόφοιτο της Βασιλικής σχολής κεραμικών της Φαέντσα και νέους καλλιτέχνες που προέρχονταν κυρίως από την Ιταλία.
Αρχίζουν να συγκροτούν ομάδα με Έλληνες αγγειοπλάστες, ενώ η συνδρομή ξένων καλλιτεχνών, όπως ο Έγκον Ούμπερ, εισάγουν στοιχεία της τοπικής παράδοσης στην παραγωγή του εργοστασίου και πρωτότυπες δημιουργίες. Μετά από μακρά σειρά δοκιμών κατάφεραν να προσεγγίσουν σε μεγάλο βαθμό τα ιζνίκ της Λίνδου, με τα πλούσια σχέδια και χρώματα. Τα κεραμικά στη δεκαετία του ’30 γίνονται γνωστά και πέρα από τα όρια της Δωδεκανήσου. Διευρύνεται το δίκτυο εξαγωγής ενώ αρχίζουν οι συνεργασίες με κρουαζιερόπλοια και ναυτιλιακές εταιρείες.
Το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου φέρνει τη διάλυση των εμπορικών
δικτύων, την δραματική κάμψη του τουρισμού και ο Ίκαρος κλείνει το 1944,
ενώ το νησί είναι πλέον, μέχρι το 1945, υπό Γερμανική κατοχή. Το
εργοστάσιο στην οδό Ιπποτών βομβαρδίζεται, σταματά να λειτουργεί, ενώ το
1946-47 πολλοί μέτοχοι μεταβιβάζουν τις μετοχές τους στον Κωνσταντίνο
Χατζηκωνσταντή και αποχωρούν από το νησί.
Σε αυτή την ταραγμένη για τα Δωδεκάνησα περίοδο ο Ρόδιος επιχειρηματίας οραματίζεται την βελτίωση του μηχανικού εξοπλισμού και την ανάπτυξη της επιχείρησης. Με καλλιτεχνικό διευθυντή τον Σπύρο Οικονομίδη, οργανώνεται η διαδικασία παραγωγής και σχεδιάστηκαν νέα θέματα εμπνευσμένα από τα πιάτα της Λίνδου.
Ολόκληρες οικογένειες και γενιές απασχολούνται στον Ίκαρο από τη δεκαετία του ’50, ενώ οι μαρτυρίες τους καταγράφονται στο βιβλίο «Icaro-Ίκαρος. Το εργοστάσιο Κεραμικών της Ρόδου, 1928-1988».
Η ελληνική περίοδος του Ίκαρου γνωρίζει μεγάλη επιτυχία, ενώ η κλασική
θεματολογία του εμπλουτίστηκε με νέα γεωμετρικά σχέδια πλοίων,
λουλουδιών κ.ά. πάντα στο πλαίσιο του διακοσμητικού ρεπερτορίου του
ιζνίκ.
Στα 40 χρόνια της ελληνικής περιόδου που λειτούργησε το εργοστάσιο (1948-88) περίπου 400-500 Ρόδιοι, κυρίως νέα παιδιά, θα δουλέψουν στο σχέδιο, στο χρώμα, ή σε κάποια άλλη φάση της παραγωγικής διαδικασίας. Η παραγωγή καλλιτεχνικών κεραμικών γίνεται από τις βασικές δραστηριότητες στο νησί.
Με την ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου στην Ελλάδα κλείνει η ιταλική, αλλά ανοίγει η ελληνική αγορά. Οι κρουαζιέρες και η τουριστική ανάπτυξη απορροφούν ένα μεγάλο μέρος της παραγωγής του Ίκαρου. Όμως, η προσπάθεια εντατικοποίησης της παραγωγής είχε το ανάλογο τίμημα. Τα αντικείμενα στα τέλη της δεκαετίας του ’70 και τις αρχές της δεκαετίας του ’80 υστερούσαν σημαντικά έναντι των πρώτων περιόδων του εργοστασίου, τεχνικά και αισθητικά.
Στη Ρόδο, το 1969 λειτουργούσαν εκτός από τον Ίκαρο άλλα 11 αγγειοπλαστικά εργαστήρια που είχαν ιδρυθεί από πρώην τεχνίτες του. Τα πρώτα οικονομικά προβλήματα εμφανίζονται στη δεκαετία του ’70 και αναζητώντας λύση στο επερχόμενο οικονομικό αδιέξοδο ο Χατζηκωνσταντής διαπραγματεύτηκε με τον Δήμο Ρόδου την πώληση της επιχείρησης.
Όμως, ένα τραγικό συμβάν, ο θάνατος του ίδιου και της συζύγου του σε αυτοκινητικό δυστύχημα στην επαρχιακή οδό Λίνδου-Ρόδου βάζει τέλος στη λειτουργία του μεγάλου αυτού εργοστασίου.
Στις αρχές του 1988 ο Ίκαρος διακόπτει
οριστικά τη λειτουργία του, ενώ πέντε χρόνια αργότερα κατεδαφίζονται οι
εργοστασιακές εγκαταστάσεις με σκοπό την ανέγερση κατοικιών.
Η εφημερίδα Ροδιακή με μια φράση, ανήγγειλε το τέλος μιας ολόκληρης εποχής για την οικονομία και την καλλιτεχνική ανάπτυξη του νησιού: «Ο Ίκαρος δεν υπάρχει πια…».
Η βιομηχανία καλλιτεχνικών κεραμικών ΙΚΑΡΟΣ αποτέλεσε έναν σημαντικό πυλώνα για την οικονομία της Ρόδου, τόσο κατά την περίοδο της Ιταλοκρατίας, όσο και μετά την ενσωμάτωση του νησιού με την Ελλάδα. Παρέμεινε σε συνεχή λειτουργία για σχεδόν 60 έτη, παράγοντας μια τεράστια ποικιλία κεραμικών προϊόντων, όπως διακοσμητικά πιάτα, βάζα, κανάτια, σερβίτσια, αγαλματίδια, γυναικείες φιγούρες με παραδοσιακές φορεσιές, ζωόμορφα μπιμπελό κ.ά. Συνδέθηκε στενά με την τοπική κοινωνία, μέσω της απορρόφησης σημαντικού εργατικού δυναμικού, αλλά και μέσω της παραγωγής προϊόντων, τα οποία αποτελούν χαρακτηριστικά δείγματα της εγχώριας βιομηχανικής παραγωγής κατά τη διάρκεια του περασμένου αιώνα.
Η έκθεση ICARO – ΙΚΑΡΟΣ περιλαμβάνει κεραμικά και αδημοσίευτο αρχειακό υλικό που διατρέχουν όλη την περίοδο λειτουργίας του εργοστασίου. Αποτελεί την πρώτη ουσιαστική προσπάθεια να αναδειχθεί η συνολική ιστορία του ΙΚΑΡΟΥ, η οποία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το νησί της Ρόδου.
ΕΚΔΟΣΗ
Την έκθεση συνοδεύει δίγλωσση έκδοση, προϊόν της πολυετούς έρευνας του Γ. Ιωαννίδη για το εργοστάσιο κεραμικών της Ρόδου, βασισμένης σε πλούσιο αρχειακό και φωτογραφικό υλικό, το οποίο δημοσιεύεται για πρώτη φορά.
ΠΑΡΑΛΛΗΛΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ
Στην έκθεση θα πραγματοποιούνται ξεναγήσεις από τον συλλέκτη και επιμελητή της έκθεσης Γιάννο Θ. Ιωαννίδη και την επιμελήτρια της συλλογής Νεοελληνικού Πολιτισμού Ξένια Πολίτου, τις ακόλουθες ημερομηνίες και ώρες:
Πέμπτη, 12/10, 19/10, 2/11, 9/11 & 16/11/2017, στις 18:00.
Σάββατο, 14/10, 4/11, 11/11/2017, στις 12:00.
Κυριακή, 19/10/2017, στις 12:00.
Η συμμετοχή στις ξεναγήσεις επιβαρύνει το εισιτήριο της έκθεσης κατά €2.
Για κράτηση θέσεων: Τ 210 3671014, Δευτέρα - Πέμπτη 10:00-15:00.
της Αργυρώς Μποζώνη
Πηγές: www.elculture.gr thetoc- Oct 01, 2017
Ετικέτες: 
