Όταν στις 29 Ιουνίου 1874 στην εφημερίδα ''ΚΑΙΡΟΙ'' του Πέτρου Κανελλίδη ο Χαρίλαος Τρικούπης δημοσίευε το πολύκροτο άρθρο του με τίτλο ''Τίς πταίει;'',
..έθετε το πολύ βασικό ερώτημα: ''Αηδιάζοντες και αγανακτούντες και βλέποντες την γενικήν κατάπτωσιν των πολιτευομένων ερωτώμεν αυτούς, μη τυχόν αληθώς πταίει το Έθνος;''
Αν παραλλάξουμε λίγο το ερώτημα, χωρίς να χάσουμε πολύ απ' την ουσία του, θα μπορούσαμε να αναρωτηθούμε: μη τυχόν στ' αλήθεια φταίει ο λαός;
Το ερώτημα αυτό έρχεται και ξανάρχεται, είτε σαν σόφισμα, είτε σαν πραγματική αναρώτηση, θέτοντας το δάχτυλο ''επί των τύπων των ήλων'': ΦΤΑΙΕΙ Ο ΛΑΟΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΗΓΕΤΕΣ ΠΟΥ ΕΚΛΕΓΕΙ;
Θα ήταν πολύ εύκολο να απαντήσουμε: ναί! Συγχρόνως όμως θα έπρεπε να αναρωτηθούμε:
Διαμορφώνει ο ίδιος ο λαός τις εκλογικές διαδικασίες, με τις οποίες οδηγείται στην κάλπη;
Διαλέγει ο ίδιος ο λαός το εκλογικό σύστημα με το οποίο ''εκπροσωπείται'' στο Κοινοβούλιο;
Μήπως ίσως μπορεί να ορίσει τον χρόνο κατά τον οποίο εκτιμά ότι θα πρέπει να εκφράσει την γνώμη του;
Και το σπουδαιότερο: ΕΧΕΙ Ο ΛΑΟΣ ΠΛΗΡΗ ΚΑΙ ΣΦΑΙΡΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΓΙΑ ΤΑ ΤΕΚΤΑΙΝΟΜΕΝΑ ΣΤΟ ΚΡΑΤΟΣ;
Πώς περιμένει κανείς να οδηγηθεί ο λαός ώριμος και κατασταλαγμένος στις εκλογές, όταν σε όλα τα παραπάνω η απάντηση είναι ''όχι'';
Πώς περιμένει να έχει σωστή άποψη και κρίση για τους πολιτικούς και την πολιτική που πρέπει να εφαρμοστεί, όταν τα πάντα αποκρύβονται, καλύπτονται, διαστρεβλώνονται, άλλοτε ωραιοποιούνται και άλλοτε δαιμονοποιούνται,
..και όταν η ''αλήθεια'' που φτάνει πιά στα μάτια και τ' αυτιά του λαού είναι αγνώριστη, σαν να έχει περάσει το είδωλό της από χίλιους παραμορφωτικούς καθρέφτες;
Να λοιπόν ως πού φτάνει η ευθύνη του λαού, και πού αρχίζει η ευθύνη όλων όσων θέλουν να λέγονται πραγματικά ''πνευματικοί άνθρωποι'',
..κήνσορες(κριτές κι επικριτές) και θεράποντες(υπηρέτες) των γραμμάτων, της τέχνης, της αλήθειας!
Όλων αυτών που πρέπει να σταθούν ΟΡΘΙΟΙ στο πλάϊ ενός λαού χειμαζόμενου, προδομένου, βυθισμένου στα σκοτάδια της συγκάλυψης και της προπαγάνδας,
..να τον ενημερώσουν, να τον στηρίξουν, να τον φορτίσουν ηθικά και συναισθηματικά,
..να τον προετοιμάσουν με δυό λόγια, να διαλέξει σωστά και να αποβάλλει από πάνω του (ο λαός) το στίγμα της επιλογής των χειρότερων, των πιό ανήθικων, των πιό ξεπουλημένων!
Έτσι επιμερίζονται οι ευθύνες!
Όλων μας!..
..έθετε το πολύ βασικό ερώτημα: ''Αηδιάζοντες και αγανακτούντες και βλέποντες την γενικήν κατάπτωσιν των πολιτευομένων ερωτώμεν αυτούς, μη τυχόν αληθώς πταίει το Έθνος;''
Αν παραλλάξουμε λίγο το ερώτημα, χωρίς να χάσουμε πολύ απ' την ουσία του, θα μπορούσαμε να αναρωτηθούμε: μη τυχόν στ' αλήθεια φταίει ο λαός;
Το ερώτημα αυτό έρχεται και ξανάρχεται, είτε σαν σόφισμα, είτε σαν πραγματική αναρώτηση, θέτοντας το δάχτυλο ''επί των τύπων των ήλων'': ΦΤΑΙΕΙ Ο ΛΑΟΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΗΓΕΤΕΣ ΠΟΥ ΕΚΛΕΓΕΙ;
Θα ήταν πολύ εύκολο να απαντήσουμε: ναί! Συγχρόνως όμως θα έπρεπε να αναρωτηθούμε:
Διαμορφώνει ο ίδιος ο λαός τις εκλογικές διαδικασίες, με τις οποίες οδηγείται στην κάλπη;
Διαλέγει ο ίδιος ο λαός το εκλογικό σύστημα με το οποίο ''εκπροσωπείται'' στο Κοινοβούλιο;
Μήπως ίσως μπορεί να ορίσει τον χρόνο κατά τον οποίο εκτιμά ότι θα πρέπει να εκφράσει την γνώμη του;
Και το σπουδαιότερο: ΕΧΕΙ Ο ΛΑΟΣ ΠΛΗΡΗ ΚΑΙ ΣΦΑΙΡΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΓΙΑ ΤΑ ΤΕΚΤΑΙΝΟΜΕΝΑ ΣΤΟ ΚΡΑΤΟΣ;
Πώς περιμένει κανείς να οδηγηθεί ο λαός ώριμος και κατασταλαγμένος στις εκλογές, όταν σε όλα τα παραπάνω η απάντηση είναι ''όχι'';
Πώς περιμένει να έχει σωστή άποψη και κρίση για τους πολιτικούς και την πολιτική που πρέπει να εφαρμοστεί, όταν τα πάντα αποκρύβονται, καλύπτονται, διαστρεβλώνονται, άλλοτε ωραιοποιούνται και άλλοτε δαιμονοποιούνται,
..και όταν η ''αλήθεια'' που φτάνει πιά στα μάτια και τ' αυτιά του λαού είναι αγνώριστη, σαν να έχει περάσει το είδωλό της από χίλιους παραμορφωτικούς καθρέφτες;
Να λοιπόν ως πού φτάνει η ευθύνη του λαού, και πού αρχίζει η ευθύνη όλων όσων θέλουν να λέγονται πραγματικά ''πνευματικοί άνθρωποι'',
..κήνσορες(κριτές κι επικριτές) και θεράποντες(υπηρέτες) των γραμμάτων, της τέχνης, της αλήθειας!
Όλων αυτών που πρέπει να σταθούν ΟΡΘΙΟΙ στο πλάϊ ενός λαού χειμαζόμενου, προδομένου, βυθισμένου στα σκοτάδια της συγκάλυψης και της προπαγάνδας,
..να τον ενημερώσουν, να τον στηρίξουν, να τον φορτίσουν ηθικά και συναισθηματικά,
..να τον προετοιμάσουν με δυό λόγια, να διαλέξει σωστά και να αποβάλλει από πάνω του (ο λαός) το στίγμα της επιλογής των χειρότερων, των πιό ανήθικων, των πιό ξεπουλημένων!
Έτσι επιμερίζονται οι ευθύνες!
Όλων μας!..